Σωτηρης Νικολακοπουλος
Παγκόσμια Ημέρα Γονέων Ομιλια στον Δημο Γλυφαδας (Δημαρχειο)
Ανακηρύχθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2012 με το ψήφισμα A/RES/66/292. Εορτάζεται κάθε χρόνο στη 1 Ιουνίου και τιμά τους γονείς, σε όλα τα μέρη του κόσμου, για την…. ανιδιοτελή αφοσίωσή τους στα παιδιά και τη διά βίου “θυσία” τους για την παγιοποίηση της σχέσης αυτής! Στο ψήφισμά της η Γενική Συνέλευση, σημειώνει επίσης ότι η οικογένεια έχει την πρωταρχική ευθύνη για τη φροντίδα και την προστασία των παιδιών και ότι τα παιδιά, για την πλήρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, θα πρέπει να μεγαλώσουν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον και σε μια ατμόσφαιρα ευτυχίας, αγάπης και κατανόησης.
Τι είναι γονιός
Γονιός Είναι ένα επάγγελμα με αμοιβή τα φιλάκια, τα δάκρυα και τις αγκαλιές…. Είναι ένας ρόλος που πρέπει να διατηρηθεί όλη τη ζωή. Οι γονείς πρέπει να κατέχουν πάμπολλες γνώσεις για να αντεπεξέλθουν, όπως μαγειρικές, ηλεκτρολογικές, ιατρικές, εκπαιδευτικές, μηχανικές, ραπτικές και όλες τις γνώσεις του κόσμου, επίσης να έχουν απίστευτα πολλές αρμοδιότητες, όπως διευθυντικές, οργανωτικές, αστυνομικές, θρησκευτικές, ναυαγοσωστικές και όλες τις άλλες».
Γονιός είναι όλη η διαδικασία της ανάπτυξης του παιδιού, νοητικά συναισθηματικά κοινωνικά, από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενήλικη ζωή. Η λέξη Γονιός αναφέρεται στο «μεγάλωμα» ενός παιδιού και λιγότερο στη βιολογική σχέση. Στον «ανθρώπινο κόσμο» το ρόλο του γονιού έχουν τις περισσότερες φορές οι βιολογικοί γονείς, παρόλο που η κοινωνία ως δομή/σύστημα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία αυτή. Σε κάποιες περιπτώσεις παιδιών το ρόλο αυτό αναλαμβάνουν θετοί γονείς, ανάδοχες οικογένειες ή ιδρύματα. Οι στόχοι του γονεϊκού ρόλου είναι συχνά συζητήσιμοι. Συνήθως οι γονείς καλύπτουν τις φυσικές και τις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών, προστατεύουν και παρέχουν τα εργαλεία και τις ηθικές αρχές μέχρι να ενηλικιωθούν. Απεναντίας στο ζωικό βασίλειο η διαδικασία αυτή είναι πιο μικρής διάρκειας ίσως και καθόλου και οπωσδήποτε λιγότερο πολύπλοκη.
Πότε είναι ένα άτομο έτοιμο να γίνει γονιός H προετοιμασία για ανάληψη γονικού ρόλου από τους νέους είναι μια διαδικασία η οποία πρέπει να ξεκινήσει από την παιδική ηλικία και είναι στενά συνδεδεμένη με την εκπαίδευση και πρόληψη στα θέματα ψυχοκοινωνικής υγείας. Για να είναι έτοιμοι οι νέοι να αναλάβουν καθήκοντα γονιών θα πρέπει να αναπτύξουν μια ώριμη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, έτσι ώστε να μπορούν να έχουν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, να είναι σε θέση να εργάζονται και να είναι ανεξάρτητοι. Μόνο τότε βρίσκονται στη συναισθηματική και πρακτική θέση να γίνουν γονείς.
Ποιοί παράγοντες καθορίζουν τον «καλό γονιό» Βασικοί παράγοντες οι οποίοι συμβάλουν, επηρεάζουν και είναι καθοριστικοί στη δημιουργία μια υγιούς προσωπικότητας, είναι η οικογένεια, οι κοινωνικοί θεσμοί, το σχολείο.
Πώς συμβάλει η οικογένεια Ο βασικός ρόλος της οικογένειας είναι να καλύψει βασικές ανάγκες των παιδιών, η πλήρωση των οποίων πρέπει να ξεκινήσει στα πρώτα χρόνια ζωής και είναι τεράστιας σημασίας για την κατοπινή εξέλιξή τους. Αυτές οι ανάγκες πρέπει να συνεχίσουν να παρέχονται από την οικογένεια μέσα στην οποία το παιδί μεγαλώνει μέχρι την ενηλικίωσή του. Αν ένα βρέφος, στην ηλικία μεταξύ 0-19 μηνών όπου εγκαθίσταται η πρώιμη μορφή ταυτότητας μέσα από τη φροντίδα της μητέρας προς το βρέφος και την κάλυψη των αναγκών, μείνει ικανοποιημένο, (για τροφή, αγάπη) τότε αναπτύσσεται ένας ασφαλής δεσμός και μπαίνουν οι βάσεις για την ανάπτυξη εμπιστοσύνης και αισιοδοξίας. Όταν σε αντίθεση υπάρχουν ελλείμματα στη μητρική φροντίδα, τότε αναπτύσσονται αισθήματα δυσπιστίας και απαισιοδοξίας απέναντι στη ζωή. Αν τα επόμενα χρόνια ενός παιδιού, τότε που ο γονιός καλείται να ενθαρρύνει την αυτονομία και να θέσει όρια στη συμπεριφορά, αποτύχει, τότε το παιδί θα χρειάζεται συνεχή υποστήριξη για να τα καταφέρει διαφορετικά θα παρουσιάζει υπέρμετρα αντιδραστική συμπεριφορά και θα αδυνατεί να κάνει επιλογές για βασικά του προσωπικά θέματα χωρίς καθοδήγηση από άλλους. Στην περίοδο της εφηβείας οι γονείς θα πρέπει να λειτουργήσουν υποστηρικτικά και να θέσουν τα κατάλληλα όρια και κανόνες χωρίς να «αντεπιτίθενται» ή να «καταρρέουν», λόγω των εντάσεων που δημιουργούνται. Αν δεν μπορέσουν να καλύψουν την ανάγκη αυτή, τότε μεγαλώνοντας οι έφηβοι θα έχουν δυσκολία να χειριστούν απογοήτευση και αποτυχία.
Ποιος είναι ο ρόλος της κοινωνίας και της παιδείας Η κοινωνία στην οποία αναπτύσσεται ένα παιδί με τις αξίες και νόρμες της, επηρεάζει τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και συμβάλει στο πώς θα αντιληφθούν οι νέοι το γονεϊκό ρόλο. Οι εξελίξεις και μεταβολές της κοινωνίας δημιουργούν συχνά σύγχυση και δυσκολία στον καθορισμό του γονεϊκού ρόλου. Δίπλα στην οικογένεια και την κοινωνία, σημαντικός και καθοριστικός παράγοντας στη διαμόρφωση της γονεϊκής ετοιμότητας είναι και η παιδεία. Το σχολείο θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα παιδιά ως ολότητα και να λειτουργήσει ως χώρος παροχής κατάλληλης πληροφόρησης των παιδιών στα θέματα της ευρύτερης ψυχοσυναισθηματικής αγωγής.
Είδαμε με λίγα λόγια το μεγάλωμα ενός παιδιού, πως πρέπει να είναι. Τώρα ας δούμε κα να απαριθμήσουμε λοιπόν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να έχει ένα άτομο ώστε να είναι «καλός γονιός»:
– Να είναι λειτουργικά αυτόνομος
– Να μπορεί να δει πέραν του εαυτού του
– Να έχει μια ρεαλιστική αντίληψη του εαυτού του και αυτογνωσία
– Να έχει κατακτήσει συναισθηματικό έλεγχο
– Να διέπεται από ηθικές αρχές
Είμαι καλός γονιός; Ναι αν . . .
- Ακούς και προσπαθείς να καταλάβεις τι λέει το παιδί σου.
2. Προσπαθείς να δίνεις τον καλύτερο εαυτό σου, έστω κι αν κάποτε κάνεις λάθη.
3. Δε φοβάσαι να βάλεις όρια και όπως σ’ αρέσουν οι αγκαλιές και τα φιλιά του παιδιού σου, αντέχεις το θυμό και τα δάκρυα του.
4. Του επιτρέπεις να αναπτύξει τις ικανότητές του και τα ταλέντα του, αυτά που εκείνος έχει, όχι αυτά που εσύ επιθυμείς ή ονειρεύεσαι.
5. Είσαι πάντα διαθέσιμος και δείχνεις έμπρακτα ότι το παιδί σου είναι σημαντικό για σένα.
6. Εκτιμάς αυτά που κάνει, λέει και αισθάνεται.
7. Δείχνεις τρυφερότητα και αγάπη.
Πιθανά Λάθη γονιών
Ακόμα και οι πιο «πειθαρχημένοι» γονείς μπορεί να κάνουν λάθη σε ότι αφορά την τακτική που ακολουθούν για να διδάξουν στα παιδιά τους την πειθαρχία.
Η τιμωρία ως συνέπεια κάποιας συμπεριφοράς έχει σκοπό να εκπαιδεύσει το παιδί στο τι είναι σωστό και τι λάθος, πράγμα με το οποίο θα έρχεται αντιμέτωπο σε όλη του τη ζωή και θα διαμορφώσει τη συνείδησή του. Έτσι, η εφαρμογή της συνέπειας από τους γονείς δεν γίνεται γιατί είναι θυμωμένοι οι ίδιοι και κακό το παιδί, αλλά γιατί έτσι εκπαιδεύουν το παιδί στο να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του. Το μεγάλο στοίχημα που καλούνται οι γονείς να κερδίσουν στην επιβολή της εκάστοτε τιμωρίας είναι να καταφέρουν να μεταδώσουν στο παιδί τους αυτή τη χρησιμότητα της εφαρμογής της πειθαρχίας και των απαγορεύσεων. Για να το καταφέρουν, όμως, θα πρέπει να προσέξουν να μην πέφτουν σε ορισμένες μικρές «παγίδες».
Λάθος Νο1: Υποχωρούν εύκολα
Πώς να το αποφύγετε: Σίγουρα είναι δύσκολο για ένα γονιό να κάνει τον «κακό» και να δυσαρεστεί το παιδί του, όμως πρέπει να καταστήσει σαφές ότι, όταν μια συμπεριφορά του είναι απαράδεκτη, τότε θα υπάρχουν συνέπειες. Γι’ αυτό, αφού δώσετε την προειδοποίηση, δεν θα πρέπει να περιμένετε πολύ πριν προχωρήσετε στη δράση. Βέβαια, για να έχει νόημα η εφαρμογή της συνέπειας θα πρέπει αρχικά να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί είναι ανυπάκουο το παιδί εκείνη τη στιγμή. Συχνά υπάρχουν λόγοι που μπορεί να διαταράσσουν ένα παιδί και να καταφεύγει στην αταξία. Όταν -ούτως ή άλλως- η ανάρμοστη συμπεριφορά πρέπει να σταματήσει, χρειάζεται να είμαστε σαφείς και ξεκάθαροι με το παιδί άμεσα. Όταν θα είναι ήρεμο, πρέπει να μιλήσουμε για αυτό που έγινε, ώστε να καταλάβει τους λόγους της τιμωρίας.
Λάθος Νο2: Αμφισβητούν ο ένας τον άλλον
Πώς να το αποφύγετε: Στην περίπτωση που δεν συμφωνείτε μεταξύ σας για τις συμπεριφορές που θεωρείτε απαράδεκτες ή για τις συνέπειες που θα επιβάλλετε όταν αυτές προκύπτουν, συζητήστε τη διαφωνία σας όταν το παιδί δεν θα είναι παρόν και διαμορφώστε από κοινού τους πιο βασικούς κανόνες. Και, κυρίως, συμφωνήστε ότι θα υποστηρίζετε και οι δύο τους κανόνες αυτούς! Κάθε οικογένεια οφείλει να έχει συγκεκριμένους κανόνες τους οποίους ακολουθούν όλοι και να υπάρχουν συνέπειες για όλους όταν γίνονται βασικές παραβάσεις.
Λάθος Νο3: «Δωροδοκούν» το παιδί πολύ συχνά
Πώς να το αποφύγετε: Ποιος δεν έχει υποσχεθεί ένα παγωτό ή μια βόλτα στο λούνα παρκ είτε για να καταφέρει να ολοκληρώσει τα ψώνια στο σουπερμάρκετ είτε να πείσει το παιδί ότι πρέπει να κόψει τα μαλλιά του είτε να μπορέσει να δει με την ησυχία του το τελευταίο επεισόδιο της αγαπημένης του σειράς; Όμως, οι ειδικοί επιμένουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να τα πετύχουμε όλα αυτά είναι να επιβραβεύουμε την καλή συμπεριφορά.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι, αντί να πούμε: «Αν κάτσεις φρόνιμος στο σπίτι της γιαγιάς, όταν φύγουμε θα σου αγοράσω ένα παιχνίδι», θα πρέπει να πούμε: «Θυμάσαι πόσο καλό παιδί ήσουν όταν είχαμε πάει το καλοκαίρι στη γιαγιά; Είμαι τόσο περήφανη που κάθισες τόσο φρόνιμα!».
Λάθος Νο4: Χάνουν την ψυχραιμία τους
Πώς να το αποφύγετε: Όταν ένα παιδί είναι πολύ εκνευρισμένο ή κουρασμένο για να συνεννοηθούμε μαζί του, συνήθως του ζητάμε να μείνει για λίγο μόνο του μέχρι να ησυχάσει. Κάποιες φορές, αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε κι εμείς. Όταν, λοιπόν, νιώθετε την υστερία να πλησιάζει, απλώς απομακρυνθείτε λίγο, πάρτε βαθιές ανάσες, μετρήστε μέχρι το 10 και επιστρέψτε για να επιβάλετε την πειθαρχία στο παιδί σας, αφού την έχετε πρώτα επιβάλει στον εαυτό σας.. Είναι καλό να μιλάμε στο παιδί για τα δικά μας συναισθήματα θυμού που προκλήθηκαν από τη συμπεριφορά του, να παραδεχόμαστε την κούραση μας ή το ότι χάσαμε τον έλεγχο, και να ζητήσουμε συγγνώμη όταν χρειαστεί. Έτσι, εξοικειώνεται το παιδί με τα δύσκολα συναισθήματα, καταλαβαίνει ότι ο γονιός είναι έντιμος απέναντί του και γνωρίζει τη μεταμέλεια ως μια κατάσταση που αφορά μικρούς και μεγάλους.
Λάθος Νο5: Δεν υπολογίζουν σωστά το χρόνο
Πώς να το αποφύγετε: Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, τα παιδιά ψυχικά αναζητούν τη «σωστή τιμωρία» στην εκάστοτε αταξία την κατάλληλη ώρα ως ένα προστατευτικό όριο στη συμπεριφορά τους. Αν τα αφήσουμε να περιμένουν μέχρι το βράδυ που θα έρθει ο μπαμπάς για να επιβάλει την τιμωρία, τότε μπορεί να ενταθεί η αγωνία τους και να φαντάζονται πολύ σκληρότερες τιμωρίες από τις αναμενόμενες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από επιπλέον αταξίες, ως «εκτόνωση
ΛάθοςΝο6: Συμπεριφέρονται στα παιδιά σαν να είναι ενήλικα
Πώς να το αποφύγετε: Τα παιδιά δεν είναι ενήλικοι σε μέγεθος extra small. Οι πολλές επεξηγήσεις και οι λεπτομερείς οδηγίες είναι πολύ πιθανό να τα μπερδέψουν – κι εκείνα θα προτιμήσουν απλώς να τις αγνοήσουν. Από την άλλη, είναι πολύ σημαντικό να δίνετε πάντα μια ξεκάθαρη εξήγηση όταν επιβάλλετε μια τιμωρία, χωρίς υπερβολές και κηρύγματα. Επιπλέον, φροντίστε να μιλάτε στο παιδί όπως αρμόζει στην ηλικία του, ώστε να είστε σίγουροι ότι αντιλαμβάνεται ακριβώς αυτό που του ζητάτε να κάνει (ή να μην κάνει).
Θα κλείσω με μερικά αποφθέγματα για τους Γονείς
- Γονείς αιδού (Τους γονείς σου να τους σέβεσαι) Σόλων
- Γονείς τίμα (Τους γονείς να τιμάς) Πυθαγόρας
- Εάν τις μη τρέφη τους γονέας, άτιμος εστι (Εάν κάποιος δεν διατρέφει τους γονείς του, είναι άτιμος) Πιττακός
- Ευχαί γονέων στηρίζουσι θεμέλια οίκων Εκκλησιαστικό ρητό
- Η φωνή των γονέων είναι η φωνή του Θεού Σαίξπηρ
- Κολακεύειν γονείς μη όκνει (Μη διστάζεις να επαινείς τους γονείς σου) Πιττακός
- Μετά τον Θεό, οι γονείς σου Ησίοδος
- Μη έριζε γονεύσι, καν δίκαια λέγης (Μη καυγαδίζεις με τους γονείς σου, έστω και αν δεν έχουν δίκαιο) Πιττακός
- Να είσαι πάντα καλός με τα παιδιά σου, γιατί αυτά θα επιλέξουν τον οίκο ευγηρίας σου Φίλις Ντίλερ
- Ό,τι κάνεις στα γονικά σου, θα το βρεις από τα παιδιά σου Θαλής
- Οι τιμές και δόξες των γονέων είναι καλός και μεγαλοπρεπής θησαυρός για τους απογόνους Πλάτων
- Όποιος δεν θέλει να χάσει την ικανότητά του να βλέπει το ωραίο, καλό είναι να μην επισκεφτεί τους γέροντες γονείς του Τζακ Κέρουακ
- Στα δεκατέσσερά μου, ο πατέρας μου ήταν τόσο ανόητος, που δεν τον άντεχα. Στα εικοσιένα μου διαπίστωσα έκπληκτος, πως μέσα σε επτά χρόνια είχε μάθει ένα σωρό πράγματα Μαρκ Τουαίην
- Τα παιδιά χρειάζονται πρότυπα και όχι κριτές Τζόζεφ Ζουμπέρ
Σωτηρης Νικολακόπουλος 1/6/2016